ISTANBULUN FETHI
Fatih Sultan Mehmed padisah olduktan sonra ilk is olarak, devamli ayaklanma çikaran Karamanoglu Beyligine karsi sefere çikti. Karamanoglu Ibrahim Bey af diledi. Fatih Istanbul'un fethini düsündügü için onu bagisladi.
Fatih Sultan Mehmed, büyük gayesini gerçeklestirmek için, Macarlara, Sirplara ve Bizanslilara karsi yumusak davraniyordu. Amaci Haçlilarin birlesmesini önlemek, onlari tahrik etmemek ve zaman kazanmakti.
Bin yillik tarihinin sonuna gelmis olan Bizans küçüle küçüle sadece Istanbul sehrinin sinirlari içinde hüküm süren bir devlet durumuna düsmüstü. Ancak buna ragmen Bizans'in varligi, Balkanlar'daki Türk hakimiyeti açisindan tehlikeli oluyordu.
Bizans Imparatorlari, Anadolu'daki çesitli siyasi güçleri de Osmanli aleyhine kiskirtmaktan geri kalmiyorlardi. Hatta zaman zaman Osmanli sehzadeleri arasindaki taht kavgalarina karisip devletin iç düzenini bozuyorlardi.
YAPILAN HAZIRLIKLAR
Istanbul'un Osmanli Devleti'nin hakimiyeti altinda girmesi, ticari ve kültürel yönden önemli bir avantajin daha ele geçirilmesi demekti. Bogazlar tam anlamiyla kontrol altina alinacak ve bu sayede Karadeniz ticaret yollari ele geçirilmis olacakti. Karamanogullari meselesini çözen Fatih Sultan Mehmed, Istanbul'un fethi için gerekli hazirliklara basladi.
Devrin mühendislerinden Musluhiddin, Saruca Sekban ile Osmanlilara siginan Macar Urban Edirne'de top dökümü isiyle görevlendirildi. "Sahi" adi verilen bu toplarin yaninda, tekerlekli kuleler ve asirtma güllelerin üretilmesi (havan topu) yapilan hazirliklar arasindaydi. Yaptirilan bu büyük toplar Istanbul'un fethedilmesinde önemli rol oynadi.
Yildirim Bayezid'in Istanbul kusatmasi sirasinda yaptirdigi Anadolu Hisarinin karsisina, Rumeli Hisari (Bogazkesen) insa edildi. Bu sayede Bogazlar'in kontrolü saglanacak, deniz yoluyla gelebilecek yardimlara karsi tedbir alinmis olacakti. 400 parçadan olusan bir donanma insa edildi. Turhan Bey komutasindaki bir Osmanli donanmasi Mora'ya gönderildi ve Istanbul'a yardim gelmesi engellendi.
Eflak ve Sirbistan ile var olan baris antlasmalari yenilendi. Macarlarla da üç yillik bir antlasma yapildi. Osmanlilarin bu hazirliklari karsisinda, Bizanslilar da bos durmuyordu. Surlar saglamlastiriliyor ve sehre yiyecek depolaniyordu. Ayrica Bizans Imparatoru Konstantin, Haliç'e bir zincir gerdirerek, buradan gelecek tehlikeyi önlemeye çalisti.
Ayni zamanda Haçli dünyasindan yardim isteniyor, Papa ise yapacagi yardim karsisinda Katolik ve Ortodoks kiliselerinin birlestirilmesini istiyordu. Ancak Katoliklerden nefret eden Ortodoks Rumlar, Roma kilisesine baglanmak istemiyor, "Istanbul'da Kardinal Külahi görmektense, Türk Sarigi görmeye raziyiz" diyorlardi.
KUSATMA VE SAVAS
Fatih Sultan Mehmed, hazirliklar tamamlandiktan sonra, Bizans Imparatoru Konstantin'e bir elçi göndererek, kan dökülmeden sehrin teslim edilmesini istedi. Fakat Imparatordan gelen savasa haziriz mesaji üzerine, Istanbul'un kara surlari önüne gelen Osmanli ordusu, 6 Nisan 1453'de kusatmayi baslatti. Osmanli donanmasi ise Haliç'in girisinde ve Sarayburnu önünde demirlemisti. Ordu; merkez, sag ve sol olarak üç kisma ayrildi. 19 Nisan'da yapilan ilk saldirida, tekerlekli kuleler kullanildi ve bu saldiri ile Topkapi surlarindan burçlara kadar yanasildi.
Osmanli Ordusundaki er sayisi 150.000 ile 200.000 arasindaydi. Bu kuvvetlere Rumeli ve Anadolu beylerine bagli çesitli kuvvetler de katilmisti.
Çok siddetli çarpismalar oluyor, Bizanslilar sehri koruyan surlarin zarar gören bölümlerini hemen tamir ediyorlardi.
Venedik ve Cenevizliler de donanmalariyla Bizans'a yardim ediyorlardi. Fatih Sultan Mehmed Osmanli donanmasinin kusatma sirasinda yeterince kullanilamadigini ve bu yüzden kusatmanin uzadigini düsünüyordu. Istanbul'un Haliç tarafindaki surlarinin zayif oldugu biliniyordu. Bizans bu bölgeye zinciri bu nedenle germisti. Yüksekten atilan tas gülleler Bizans donanmasindan bazi gemileri batirmisti fakat bir kisim donanmanin Haliç'e indirilmesi kesin olarak gerekliydi.
Fatih Sultan Mehmed, Istanbul'un fethedilmesini kolaylastiracak önemli kararini verdi. Osmanli donanmasina ait bazi gemiler karadan çekilerek Haliç'e indirilecekti.
Tophane önündeki kiyidan baslayip Kasimpasa'ya kadar ulasan bir güzergah üzerine kizaklar yerlestirildi. Gemilerin, kizaklarin üzerinden kaydirilabilmesi için, Galata Cenevizlilerinden zeytinyagi, sade yag ve domuz yagi alinarak kizaklar yaglandi. 21-22 Nisan gecesi 67(yada 72) parça gemi düzeltilmis yoldan Haliç'e indirildi.
Haliç'teki Türk donanmasina ait toplar, surlari dövmeye basladi. Ciddi çarpismalar cereyan etti. Bundan sonraki günlerde top savasi, ok, tüfek atislari, lagim kazmalar, büyük ve hareketli savas kulelerinin surlara saldirilari devam etti.
Kusatmanin uzun sürmesi ve kesin basariya ulasilamamasi askerler arasinda endise yaratti. Ancak, Istanbul'u her ne sartta olursa olsun almaya kararli olan Fatih Sultan Mehmed kumandanlarin ve alimlerin de bulundugu bir toplanti düzenledi. Cesaretlendirici bir konusma yaptiktan sonra, 29 Mayis'ta genel saldirinin yapilacagina dair kararini açikladi.
Çarpismalar sirasinda Bizans'i koruyan surlar üzerinde kapatilmasi mümkün olmayan gedikler açilmaya baslamisti. Surlar içerisine küçük sizmalar oluyor, ancak geri püskürtülüyordu. Ilk defa Ulubatli Hasan ve arkadaslarinin sehit olmak pahasina tutunmayi basardiklari Istanbul surlari, artik direnemiyordu. 53 gün süren ve 19 Nisan, 6 Mayis, 12 Mayis ve 29 Mayis'ta yapilan dört büyük saldiridan sonra Dogu Roma Imparatorlugu'nun 1125 yillik baskenti olan Istanbul, 29 Mayis 1453 sali günü fethedildi.
FETIHIN SONUCLARI
Istanbul'un fethi, çok önemli sonuçlari da beraberinde getirdi. Fatih Sultan Mehmed, Istanbul'un fethinden sonra batidaki hakimiyeti pekistirmek, sinirlari genisletmek, Islam'i en uzak yerlere kadar yaymak ve Hiristiyan birligini bozmak amaciyla Avrupa üzerine bir çok seferler düzenledi.
Sirbistan (1454,1459), Mora (1460), Eflak (1462), Bogdan (1476), Bosna-Hersek, Arnavutluk, Venedik (1463-1479), Italya (1480) ve Macaristan seferleriyle Osmanli Imparatorlugu Avrupa'daki hakimiyetini pekistirdi.
Sirbistan Kralligi tamamen ortadan kaldirilip Osmanli sancagi haline getirildi, Mora tamamen fethedildi, Eflak Osmanli eyaleti yapildi, Bosna tekrar Osmanli hakimiyetine alindi, Arnavutluk ele geçirildi. 16 yil süren Osmanli-Venedik Deniz Savaslari sonunda Venedik baris imzalamayi kabul etti. Italya'ya yapilan sefer sirasinda Roma'nin fethi açisindan çok önemli bir merkez olan Otranto, fethedildi ancak Fatih Sultan Mehmed'in ölümü üzerine kaybedildi.
Fatih Sultan Mehmed, büyük gayesini gerçeklestirmek için, Macarlara, Sirplara ve Bizanslilara karsi yumusak davraniyordu. Amaci Haçlilarin birlesmesini önlemek, onlari tahrik etmemek ve zaman kazanmakti.
Bin yillik tarihinin sonuna gelmis olan Bizans küçüle küçüle sadece Istanbul sehrinin sinirlari içinde hüküm süren bir devlet durumuna düsmüstü. Ancak buna ragmen Bizans'in varligi, Balkanlar'daki Türk hakimiyeti açisindan tehlikeli oluyordu.
Bizans Imparatorlari, Anadolu'daki çesitli siyasi güçleri de Osmanli aleyhine kiskirtmaktan geri kalmiyorlardi. Hatta zaman zaman Osmanli sehzadeleri arasindaki taht kavgalarina karisip devletin iç düzenini bozuyorlardi.
YAPILAN HAZIRLIKLAR
Istanbul'un Osmanli Devleti'nin hakimiyeti altinda girmesi, ticari ve kültürel yönden önemli bir avantajin daha ele geçirilmesi demekti. Bogazlar tam anlamiyla kontrol altina alinacak ve bu sayede Karadeniz ticaret yollari ele geçirilmis olacakti. Karamanogullari meselesini çözen Fatih Sultan Mehmed, Istanbul'un fethi için gerekli hazirliklara basladi.
Devrin mühendislerinden Musluhiddin, Saruca Sekban ile Osmanlilara siginan Macar Urban Edirne'de top dökümü isiyle görevlendirildi. "Sahi" adi verilen bu toplarin yaninda, tekerlekli kuleler ve asirtma güllelerin üretilmesi (havan topu) yapilan hazirliklar arasindaydi. Yaptirilan bu büyük toplar Istanbul'un fethedilmesinde önemli rol oynadi.
Yildirim Bayezid'in Istanbul kusatmasi sirasinda yaptirdigi Anadolu Hisarinin karsisina, Rumeli Hisari (Bogazkesen) insa edildi. Bu sayede Bogazlar'in kontrolü saglanacak, deniz yoluyla gelebilecek yardimlara karsi tedbir alinmis olacakti. 400 parçadan olusan bir donanma insa edildi. Turhan Bey komutasindaki bir Osmanli donanmasi Mora'ya gönderildi ve Istanbul'a yardim gelmesi engellendi.
Eflak ve Sirbistan ile var olan baris antlasmalari yenilendi. Macarlarla da üç yillik bir antlasma yapildi. Osmanlilarin bu hazirliklari karsisinda, Bizanslilar da bos durmuyordu. Surlar saglamlastiriliyor ve sehre yiyecek depolaniyordu. Ayrica Bizans Imparatoru Konstantin, Haliç'e bir zincir gerdirerek, buradan gelecek tehlikeyi önlemeye çalisti.
Ayni zamanda Haçli dünyasindan yardim isteniyor, Papa ise yapacagi yardim karsisinda Katolik ve Ortodoks kiliselerinin birlestirilmesini istiyordu. Ancak Katoliklerden nefret eden Ortodoks Rumlar, Roma kilisesine baglanmak istemiyor, "Istanbul'da Kardinal Külahi görmektense, Türk Sarigi görmeye raziyiz" diyorlardi.
KUSATMA VE SAVAS
Fatih Sultan Mehmed, hazirliklar tamamlandiktan sonra, Bizans Imparatoru Konstantin'e bir elçi göndererek, kan dökülmeden sehrin teslim edilmesini istedi. Fakat Imparatordan gelen savasa haziriz mesaji üzerine, Istanbul'un kara surlari önüne gelen Osmanli ordusu, 6 Nisan 1453'de kusatmayi baslatti. Osmanli donanmasi ise Haliç'in girisinde ve Sarayburnu önünde demirlemisti. Ordu; merkez, sag ve sol olarak üç kisma ayrildi. 19 Nisan'da yapilan ilk saldirida, tekerlekli kuleler kullanildi ve bu saldiri ile Topkapi surlarindan burçlara kadar yanasildi.
Osmanli Ordusundaki er sayisi 150.000 ile 200.000 arasindaydi. Bu kuvvetlere Rumeli ve Anadolu beylerine bagli çesitli kuvvetler de katilmisti.
Çok siddetli çarpismalar oluyor, Bizanslilar sehri koruyan surlarin zarar gören bölümlerini hemen tamir ediyorlardi.
Venedik ve Cenevizliler de donanmalariyla Bizans'a yardim ediyorlardi. Fatih Sultan Mehmed Osmanli donanmasinin kusatma sirasinda yeterince kullanilamadigini ve bu yüzden kusatmanin uzadigini düsünüyordu. Istanbul'un Haliç tarafindaki surlarinin zayif oldugu biliniyordu. Bizans bu bölgeye zinciri bu nedenle germisti. Yüksekten atilan tas gülleler Bizans donanmasindan bazi gemileri batirmisti fakat bir kisim donanmanin Haliç'e indirilmesi kesin olarak gerekliydi.
Fatih Sultan Mehmed, Istanbul'un fethedilmesini kolaylastiracak önemli kararini verdi. Osmanli donanmasina ait bazi gemiler karadan çekilerek Haliç'e indirilecekti.
Tophane önündeki kiyidan baslayip Kasimpasa'ya kadar ulasan bir güzergah üzerine kizaklar yerlestirildi. Gemilerin, kizaklarin üzerinden kaydirilabilmesi için, Galata Cenevizlilerinden zeytinyagi, sade yag ve domuz yagi alinarak kizaklar yaglandi. 21-22 Nisan gecesi 67(yada 72) parça gemi düzeltilmis yoldan Haliç'e indirildi.
Haliç'teki Türk donanmasina ait toplar, surlari dövmeye basladi. Ciddi çarpismalar cereyan etti. Bundan sonraki günlerde top savasi, ok, tüfek atislari, lagim kazmalar, büyük ve hareketli savas kulelerinin surlara saldirilari devam etti.
Kusatmanin uzun sürmesi ve kesin basariya ulasilamamasi askerler arasinda endise yaratti. Ancak, Istanbul'u her ne sartta olursa olsun almaya kararli olan Fatih Sultan Mehmed kumandanlarin ve alimlerin de bulundugu bir toplanti düzenledi. Cesaretlendirici bir konusma yaptiktan sonra, 29 Mayis'ta genel saldirinin yapilacagina dair kararini açikladi.
Çarpismalar sirasinda Bizans'i koruyan surlar üzerinde kapatilmasi mümkün olmayan gedikler açilmaya baslamisti. Surlar içerisine küçük sizmalar oluyor, ancak geri püskürtülüyordu. Ilk defa Ulubatli Hasan ve arkadaslarinin sehit olmak pahasina tutunmayi basardiklari Istanbul surlari, artik direnemiyordu. 53 gün süren ve 19 Nisan, 6 Mayis, 12 Mayis ve 29 Mayis'ta yapilan dört büyük saldiridan sonra Dogu Roma Imparatorlugu'nun 1125 yillik baskenti olan Istanbul, 29 Mayis 1453 sali günü fethedildi.
FETIHIN SONUCLARI
Istanbul'un fethi, çok önemli sonuçlari da beraberinde getirdi. Fatih Sultan Mehmed, Istanbul'un fethinden sonra batidaki hakimiyeti pekistirmek, sinirlari genisletmek, Islam'i en uzak yerlere kadar yaymak ve Hiristiyan birligini bozmak amaciyla Avrupa üzerine bir çok seferler düzenledi.
Sirbistan (1454,1459), Mora (1460), Eflak (1462), Bogdan (1476), Bosna-Hersek, Arnavutluk, Venedik (1463-1479), Italya (1480) ve Macaristan seferleriyle Osmanli Imparatorlugu Avrupa'daki hakimiyetini pekistirdi.
Sirbistan Kralligi tamamen ortadan kaldirilip Osmanli sancagi haline getirildi, Mora tamamen fethedildi, Eflak Osmanli eyaleti yapildi, Bosna tekrar Osmanli hakimiyetine alindi, Arnavutluk ele geçirildi. 16 yil süren Osmanli-Venedik Deniz Savaslari sonunda Venedik baris imzalamayi kabul etti. Italya'ya yapilan sefer sirasinda Roma'nin fethi açisindan çok önemli bir merkez olan Otranto, fethedildi ancak Fatih Sultan Mehmed'in ölümü üzerine kaybedildi.